Stan rzucawkowy w ciąży – czym jest i jakie są jego przyczyny?
Stan rzucawkowy w ciąży (eklampsja) świadczy o bardzo poważnym zatruciu organizmu. Wymaga natychmiastowego leczenia, inaczej może zagrażać życiu matki i dziecka. Rzucawkę poprzedza stan przedrzucawkowy. Rozpoznając go odpowiednio wcześnie, mamy szansę nie dopuścić do wystąpienia rzucawki. Jakie są przyczyny stanu rzucawkowego w ciąży i co dokładnie kryje się pod tym terminem?
Rzucawka w ciąży – czym jest i jak często występuje?
Spis treści
Każdego roku na świecie z powodu różnych powikłań ciąży, porodu i połogu życie traci 500 000 kobiet. Spośród nich aż 10%, czyli 50 000 umiera właśnie na skutek rzucawki [1].
Rzucawka to nagły napad drgawek, któremu towarzyszy utrata przytomności i gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego. Podczas stanu rzucawkowego ciężarna może zapaść również w śpiączkę. Rzucawka najczęściej występuje u kobiet po 20. tygodniu ciąży, ale też podczas porodu czy w pierwszych dniach połogu. Nie do końca wiadomo, co odpowiada za pojawienie się rzucawki.
Wśród możliwych przyczyn wymienia się obecność zespołu antyfosfolipidowego lub zaśniadu groniastego [2]. Rzucawkę często tłumaczy się też uszkodzeniem śródbłonka naczyń i nieprawidłową reakcją układu odpornościowego matki na tkanki dziecka. Najczęściej jest ona następstwem nieleczonego stanu przedrzucawkowego, czyli preeklampsji. Jeśli uda się w porę go wychwycić, a przyszła mama zostanie objęta właściwą opieką, rzucawki można uniknąć. Jakie objawy będą sugerować, że kobieta ma stan przedrzucawkowy?
Bóle głowy i wysokie ciśnienie – objawy stanu przedrzucawkowego
O stanie przedrzucawkowym możemy mówić, wtedy gdy:
w moczu kobiety pojawi się białko,
wartość ciśnienia tętniczego będzie ≥ 140/90 mmHg (nie jest to warunek konieczny)
Charakterystyczne są również:
obrzęki twarzy, dłoni i nóg,
duszności,
bóle i zawroty głowy,
bóle brzucha,
nudności,
przyspieszone tętno.
O stanie przedrzucawkowym może świadczyć bezmocz lub skąpomocz oraz zaburzenia widzenia[2]. Jeśli obok tych objawów wystąpią jeszcze drgawki i utrata przytomności bądź śpiączka, to wówczas lekarze stwierdzają stan rzucawkowy.
Stan przedrzucawkowy – które mamy są najbardziej narażone?
Ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego jest większe u kobiet po 40-tce, w ciąży mnogiej, kobiet chorujących na nerki, nadciśnienie oraz cukrzycę. Ponadto, jeśli kobieta doświadczyła już stanu przedrzucawkowego w poprzedniej ciąży, to istnieje ryzyko, że sytuacja się powtórzy. Bardzo istotnym czynnikiem sprzyjającym preeklampsji jest również trombofilia wrodzona.
Trombofilia wrodzona – czym jest i jaki ma związek ze stanem przedrzucawkowym?
Trombofilia wrodzona oznacza genetycznie uwarunkowaną podatność na chorobę żył zwaną zakrzepicą. Polega na obecności skrzeplin w żyłach i tętnicach, które mogą utrudnić swobody przepływ krwi. Skłonność do choroby zakrzepowej ocenia się na podstawie badania genetycznego w kierunku mutacji V Leiden (zmutowanego V czynnika krzepnięcia krwi) oraz badania mutacji genu protrombiny (II czynnika krzepnięcia krwi).
Szybkie wykrycie tych zmian jest bardzo ważne, ponieważ mogą negatywnie wpłynąć na przebieg ciąży. Zwiększą nie tylko ryzyko poronienia, ale też innych patologii w czasie ciąży. Mogą zahamować wzrost dziecka, doprowadzić do przedwczesnego oddzielenia się łożyska czy właśnie do stanu przedrzucawkowego.
„Zespół antyfosfolipidowy a także trombofilia wrodzona są postrzegane jako przyczyny niepowodzeń położniczych obejmujące nawracające poronienia, wewnątrzmaciczną śmierć płodu, przedwczesne oddzielenie łożyska czy stan przedrzucawkowy.”[3]
Wczesne wykrycie trombofilii wrodzonej może zmniejszyć ryzyko wystąpienia rzucawki
Rozpoznanie genetycznie uwarunkowanej skłonności do zakrzepicy stwarza szanse dla kobiety na uniknięcie stanu przedrzucawkowego i rzucawki. Lekarz, wiedząc z jakim zaburzeniem ma do czynienia, może bowiem zastosować odpowiednią, bezpieczną dla matki i dziecka terapię. Trombofilię wrodzoną u ciężarnych leczy się heparyną drobnocząsteczkową, która będzie zabezpieczać matkę przed powikłaniami w czasie ciąży, w tym przed stanem rzucawkowym. .
Źródła:
[1] B. Leszczyńska Gorzelak, E. Poniedziałek-Czajkowska, Rzucawka w ciąży – aktualny problem kliniczny, „Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia” 2009, t. 1, z. 2, s. 94 [2] I. Maruniak-Chudek, J. Chudek, Rzucawka, „Forum Nefrologiczne” 2009, t. 2, nr 4, s. 254-258. [3]J. Skrzypczak, P. Jasiński, Wirstlein P., Goździewicz T., Rajewski M.: Histologiczne zmiany w łożyskach i kosmówkach u kobiet z zespołem antyfosfolipidowym i trombofilią wrodzoną. Ginekol Pol. 2011, 82, 652-663, s. 652