Objawy nietolerancji glutenu mogą mieć bardzo szerokie spektrum. Może ona wywoływać dolegliwości gastryczne, problemy skórne i inne niespecyficzne objawy. Objawy nietolerancji glutenu mogą się różnić u dzieci i osób dorosłych. W wielu przypadkach niełatwo jest je powiązać z nietolerancją glutenu, dlatego warto wiedzieć, na co zwracać uwagę.
Jakie są konsekwencje nietolerancji glutenu?
Celiakia, inaczej trwała nietolerancja glutenu, należy do grupy chorób autoimmunologicznych, w których układ odpornościowy niszczy swoje tkanki i komórki. Działający toksycznie na chorego gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, czyli małych wypustek błony śluzowej, które odpowiadają za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie ten stan jelita prowadzi do ogólnych zaburzeń trawienia i wchłanianie pokarmów (w tym suplementów diet czy leków), co prowadzi do wystąpienia różnych objawów klinicznych.
Jelita przez wielu ekspertów nazywane są „drugim mózgiem człowieka”, a gdy są w złej kondycji, może się to odbić na całym organizmie. Dlatego celiakia nazywana jest chorobą ogólnoustrojową: jej objawy mogą dotyczyć całego organizmu – objawy nietolerancji glutenu mogą występować u każdego w nieco inny sposób. Z tego względu celiakia często zostaje niewykryta przez wiele lat. Przyczyny celiakii nie są do koca znane, jednak wiadomo, że choroba ma ścisły związek z występowaniem genów i czynników zewnętrznych aktywujących, np. stresu, ciąży, Hashimoto.
- Aby przystąpić do badania bez obaw o zafałszowanie wyników należy przed badaniem minimum 6 tygodni spożywać gluten, bez eliminacji i prowadzenia diety bezglutenowej.
- Nie musisz być na czczo, jednakże wskazane jest nawodnienie się przed pobraniem
Pierwszym jest badanie genetyczne w kierunku celiakii: badana jest obecność genów DQ2,2, DQ2,5, DQ8. Jeżeli się okaże, że nie mamy tych genów to oznacza, że diagnostykę celiakii możemy zakończyć już na pierwszym kroku, co daje nam oszczędność. Ponadto test dna jest badaniem, na którego wynik nie mają wpływu czynniki zewnętrzne takie jak stadium choroby, wiek czy dieta uboga w gluten.
Drugim krokiem jest wykonanie badań z krwi na przeciwciała. Wykonuje je się jeśli analiza wykaże obecność choć jednego z genów, W tym badaniu analizowane są konkretne przeciwciała charakterystyczne dla celiakii: przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG) przeciwko deaminowanemu peptydowi gliadyny (DGP). W skład badania wchodzi także ogólny poziom IgA, który jest wskaźnikiem miarodajności i pewności badania.
Z kompletem tych wyników należy udać się do lekarza w celu postawienia diagnozy. Celiakia rozpoznanie – dowiedz się więcej o diagnostyce celiakii krok po kroku >>
Przeciwskazaniem do wykonania badania jest przyjmowanie leków immunosupresyjnych
Objawy nietolerancji glutenu mogą się nieco różnić u dzieci i osób dorosłych. W wielu przypadkach są one mało charakterystyczne, dlatego nietolerancja glutenu często jest diagnozowana bardzo późno.
Objawy nietolerancji glutenu u dzieci
Najczęstsze objawy nietolerancji glutenu u dzieci to:
- Wymioty
- Biegunki
- Bóle brzucha
- Wzdęcia
- Zaparcia
- Brak apetytu
- Problemy skórne np. wysypka, świąd czy zaczerwienienie
- Pojawianie się aft wewnątrz jamy ustnej
- Problemy ze skoncentrowaniem się
- Utrata masy ciała
- Anemia
- Rozdrażnienie
Objawy celiakii u dorosłych
Nietolerancja glutenu osób dorosłych również objawia się poprzez objawy gastryczne np. biegunkę, wymioty, zaparcia czy bóle brzucha. Dorośli pacjenci skarżą się także na objawy, które na pierwszy rzut oka nie wskazują na nietolerancję glutenu. Należy do nich:
- Ciągłe odczuwanie zmęczenia
- Problemy z płodnością
- Częste bóle głowy
- Bóle mięśniowe
- Migreny
- Zmiany nastroju
- Zaburzenia miesiączkowania
Objawy te często nie są kojarzone z nietolerancją glutenu, więc w wielu przypadkach zostają zdiagnozowane jako inne schorzenie. Aby uniknąć takiej sytuacji, warto po ich wystąpieniu wykonać badania na nietolerancję glutenu.
Diagnostyka i leczenie nietolerancji glutenu
Nietolerancja glutenu wymaga niezwłocznego rozpoczęcia leczenia, czyli wyeliminowania z diety glutenu. W innym przypadku nieleczone objawy nietolerancji glutenu mogą doprowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych m.in. osteoporozy, nowotworu jelita cienkiego czy samoistnych poronień.
Rozpoznanie celiakii potrzebuje przynajmniej 2 kroków. Aby móc zdiagnozować chorobę, należy zatem wykonać przynajmniej dwa badania – genetyczne i serologiczne.