Autyzm to zaburzenia rozwoju, na którego powstanie wpływ mają różne czynniki, które nie zawsze da się określić. Jedną z przyczyn autyzmu mogą być komplikacje w czasie ciąży oraz okołoporodowe uszkodzenia układu nerwowego, czy przebyte infekcje wirusowe u dziecka. Badania bliźniąt, które miały na celu odkryć powody autyzmu pokazały, że autyzm może wynikać także z czynników genetycznych [1]. Do występowania objawów autyzmu przyczyniają się również czynniki środowiskowe jak zanieczyszczenia powietrza czy przetworzona żywność. By odkryć przyczyny autyzmu, u każdego dziecka z objawami ze spektrum ASD warto wykonać badania na autyzm, w tym badania genetyczne.
Autyzm – przyczyny autyzmu warto poszukać w genach
Autyzm to szeroko rozwojowe zaburzenie, którego objawy ujawniają się najczęściej przed ukończeniem 3 roku życia. Do dziś nie znamy dokładnych przyczyn autyzmu, wiemy jednak, że u nawet 1/3 pacjentów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu przyczyny choroby leżą w genach. Genetycy zidentyfikowali już 40 miejsc w obrębie chromosomów, w których zlokalizowanych jest ponad 100 genów, w których najmniejsze nawet zmiany mogą wywołać objawy ze spektrum autyzmu [2]. Wśród ważnych genetycznych powodów autyzmu wymienia się między innymi choroby monogenowe, w tym wrodzone choroby metaboliczne.
Choroby monogenowe jako przyczyna autyzmu
Choroby monogenowe mogą stanowić przyczynę autyzmu u nawet 10% chorych. Do ich rozwoju dochodzi w wyniku powstania nieprawidłowości w pojedynczych genach. Przykładem choroby monogenowej, która jest uznawana za przyczynę autyzmu u dzieci, jest zespół łamliwego chromosomu X. Zaburzenie to rozwija się w wyniku mutacji w genie FMR1. Do przyczyn autyzmu zalicza się np. także zespół Retta – choroba ta rozwija się wyniku mutacji w genie MECP2 [3].
Choroby metaboliczne jako przyczyna autyzmu
Inne genetyczne przyczyny autyzmu to uwarunkowane genetycznie choroby metaboliczne [4]. To groźne zaburzenia metabolizmu, które są dziedziczone po rodzicach (mogą oni być nosicielami bezobjawowymi lub przejawiać objawy posiadanej choroby metabolicznej). W wyniku choroby metabolicznej organizm nie potrafi przetwarzać prawidłowo wszystkich substancji dostarczanych z pokarmem i niektóre z nich gromadzą się w komórkach, co prowadzi do poważnych uszkodzeń. Nagromadzenie toksycznych nieprzetworzonych metabolitów może wywołać poważne uszkodzenia mózgu oraz układu nerwowego i w efekcie – dać objawy ze spektrum autyzmu.
Ponieważ zaburzenia rozwoju intelektualnego mogą stanowić jeden z pierwszych objawów choroby metabolicznej, pojawienie się cech autystycznych u początkowo dobrze rozwijającego się niemowlęcia powinno nasunąć każdorazowo podejrzenie, że u dziecka wystąpił jeden z wrodzonych błędów metabolizmu [5]. Takiemu maluchowi można jednak pomóc – chorób metabolicznych nie da się wykryć za pomocą badań obrazowych takich jak tomografia czy rezonans magnetyczny, ale można je zidentyfikować za pomocą badań genetycznych dziecka. Po zdiagnozowaniu zaburzeń podstawą leczenia jest wdrożenie odpowiedniej, indywidualnej diety, co w wielu przypadkach ratuje rozwój, a nawet życie pacjenta.
Autyzm – przyczyny choroby – zmiany liczby kopii (CNV)
Badania nad powodami autyzmu pokazały, że do powstania zaburzeń ze spektrum autyzmu mogą prowadzić także zmianą liczby kopii (tzw. zmiany CNV). W ich wyniku najczęściej dochodzi do uszkodzeń białek, które mają wpływ na rozwój układu nerwowego [6], zmiany te mogą więc stanowić przyczyny autyzmu i innych zaburzeń rozwoju intelektualnego. Dlatego dobierając odpowiednie badanie genetyczne, warto upewnić się, czy test DNA analizuje materiał genetyczny także pod ich kątem.
Autyzm – przyczyny choroby można odkryć dzięki badaniom genetycznym
Jak widać, genetyczne powody autyzmu mogą być bardzo różnorodne. By jak najszybciej je poznać, warto u każdego dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu wykonać szerokie badania genetyczne na autyzm. Celem badań DNA oferowanych przez Laboratorium testDNA jest nie tylko poznanie przyczyny autyzmu, wykonanie badania genetycznego pozwala również w niektórych przypadkach na zastosowanie odpowiedniego leczenia. Dzięki testom DNA rodzice mogą uzyskać także ważną informację na temat ryzyka wystąpienia autyzmu u kolejnego dziecka.
Powody autyzmu – sprawdź, jaki test DNA wykonać, by je poznać!
Jakie badanie genetyczne wykonać, by poznać powody autyzmu? Przyczyny choroby w postaci zaburzeń metabolicznych, mutacji monogenowej lub innej choroby genetycznej pozwoli odkryć kompleksowe badanie genetyczne WES (inaczej zwane też badaniem eksomowym). To test, który bada w trakcie jednej analizy cały ludzki eksom – aż 23 000 różnych genów!
Oferujemy trzy rodzaje badań WES:
Badanie WES STANDARD, BADANIE WES PREMIUM oraz badanie WES COMPLEX. Jaka jest różnica między tymi badaniami?
👉 Standardowe badanie WES analizuje najlepiej poznaną część DNA pacjenta, czyli eksony. Poszukuje w nich niebezpiecznych zmian, które będzie można uznać za przyczynę objawów. Badanie WES jest bardzo precyzyjne – każdy gen jest sprawdzany kilkadziesiąt razy, aby mieć pewność co do jego budowy. Dzięki temu wynik jest wartościowy dla lekarza genetyka, który na jego podstawie może podstawić diagnozę danej choroby i zadecydować o dalszym leczeniu.
👉Badania WES PREMIUM oraz WES COMPLEX to badanie WES o rozszerzonym zakresie. Oprócz zmian w eksonach sprawdza dodatkowo zmiany w intronach.
Analiza dotyczy tylko tych zmian w intronach, których działanie jest dobrze poznane, opisane i mogą mieć znaczenie dla diagnozy pacjenta. Pomija się natomiast części intronów, których działania nauka na razie nie potrafi zinterpretować – takie informacje wprowadziłyby jedynie zamieszanie i utrudniły postawienie rozpoznania.
👉Badanie WES COMPLEX to innowacja na rynku badań diagnostycznych. Jest to pierwsze dostępne w Polsce badanie o podejściu tzw. multiomicznym. W trakcie jednej analizy, z jednej pobranej próbki wykonywane jest zarówno bardzo szerokie badanie WES oraz kariotyp molekularny (mikromacierze), a w przypadku wykrycia nieprawidłowości w genach, które mogą odpowiadać za chorobę metaboliczną przeprowadzane jest również badanie biochemiczne. To badanie z kolei umożliwia określenie, czy choroba metaboliczna „jest aktywna” i jak bardzo jest zaawansowana. Widzimy to po poziomie metabolitów we krwi pacjenta.
👉 Bardzo ważnym aspektem podczas wyboru badania WES są certyfikaty, które posiada laboratorium wykonujące analizy. Dlaczego certyfikaty są tak istotne? Ponieważ świadczą o tym, że laboratorium stosuje procedury i wyśrubowane standardy, które zapewniają wiarygodność wyników. Dla pacjenta oznacza to po prostu pewność diagnozy i to, że nic nie zostało przeoczone.
Badania genetyczne, które Państwu proponujemy, wykonywane są przez najlepszych specjalistów w renomowanych ośrodkach. Ich jakość potwierdzają liczne certyfikaty. Każdy wynik badania DNA jest omawiany przez lekarza genetyka (podczas telefonicznej bezpłatnej konsultacji).
Zadzwoń i porozmawiaj ze specjalistą – to nie zobowiązuje Cię do zakupu badania WES.
Badania genetyczne realizowane w Laboratorium testDNA wykonywane są przez najlepszych specjalistów. Współpracujemy z renomowanymi ośrodkami, których jakość potwierdzają liczne certyfikaty.
Jeśli chcą Państwo przeprowadzić u swojego dziecka badania genetyczne w kierunku autyzmu, zachęcamy do kontaktu z nami. Nasi konsultanci medyczni przeprowadzą z Państwem dokładny wywiad zdrowotny, a następnie pomogą wybrać odpowiednie badanie.
W Laboratorium testDNA mogą Państwo liczyć także na bezpłatną konsultację wyniku badania DNA z lekarzem genetykiem. Dzięki temu zyskują Państwo pewność, że wynik testu DNA został poprawnie zinterpretowany.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Jak otrzymam wynik badania na autyzm?
Po pobraniu próbki do badania na autyzm, Pacjent otrzyma dostęp do Panelu Klienta on-line. Wynik zostanie opublikowany w Panelu Klienta w wersji PDF (taki wynik jest w pełni wartościowy, ponieważ zawiera podpis elektroniczny. O terminie publikacji wyniku Pacjent zostanie poinformowany SMSem.
Kiedy odbędzie się konsultacja wyniku z lekarzem?
Po publikacji wyniku w Panelu Klienta, otrzymają Państwo informację z Panelu Pacjenta o możliwości umówienia się w dogodnym terminie na konsultację z lekarzem genetykiem, Terminy konsultacji nie są odległe i zazwyczaj odbywa się ona w przeciągu tygodnia od otrzymania wyniku.
Czy jest możliwość płatności ratalnej?
Tak – wystarczy się z nami skontaktować, a wyjaśnimy jak uzyskać możliwość płatności ratalnej. Istnieje także możliwość skorzystania z systemu odroczonej płatności.
Ile się czeka na wynik badania na autyzm?
Czas oczekiwania na wynik jest uzależniony od rodzaju wybranego badania. Termin otrzymania wyniku jest określony w Panelu Klienta. Jednak maksymalny czas oczekiwania na wynik badania to 10 tygodni.
Gdzie można wykonać badanie genetyczne na autyzm?
Badanie genetyczne na autyzm można wykonać w dowolnym, najwygodniejszym dla pacjenta miejscu. Próbkę do badania można pobrać zarówno samodzielnie, jak i można skorzystać w cenie badania z pomocy mobilnej pielęgniarki. Kolejną opcją jest udanie się do wybranej placówki medycznej.
Moje dziecko miało wykonywane badania metaboliczne w szpitalu/poradni metabolicznej. Czy to wystarczy?
W takiej sytuacji należy poznać dokładny zakres tych badań.
Jest około 600 poznanych rodzajów chorób metabolicznych. Badania metaboliczne wykonywane standardowo w ramach NFZ to
badania biochemiczne. Sprawdzają one nie geny (przyczyny tych zaburzeń), a konkretne substancje we krwi. Ich podwyższony lub obniżony poziom może (ale nie musi) świadczyć o chorobie metabolicznej.
Czasami choroba jeszcze nie jest na tyle aktywna, aby badania biochemiczne pokazały wymierny wynik. Należy również sprawdzić ile chorób metabolicznych w taki sposób zostało wykluczonych. Badanie genetyczne (w sytuacji chorób metabolicznych – badanie WES) jest badaniem rozstrzygającym – sprawdza wszystkie rodzaje tych zaburzeń i pokazuje przyczynę – uszkodzony gen, z którym dziecko przyszło na świat.
Moje dziecko miało wykonywane badania genetyczne w szpitalu/poradni genetycznej. Czy to wystarczy?
W takiej sytuacji należy poznać dokładny zakres tych badań. Niestety w standardzie diagnostyki refundowanej przez NFZ jest on niewielki. Najczęściej obejmuje on podstawowe badania: łamliwego chromosomu X (FRAX) i
badanie mikromacierzy aCGH (kariotyp molekularny).
Jest to jednak zbyt mało, aby wykluczyć genetyczne przyczyny zaburzeń dziecka.
Najszerszym badaniem w tym kierunku jest badanie WES (całego egzomu) i to właśnie ono może być w takiej sytuacji badaniem rozstrzygającym. Genów, które mogą odpowiadać za zaburzenia ze spektrum autyzmu jest kilka tysięcy i wszystkie one sprawdzane są w badaniu WES.
Czy na podstawie wyniku lekarz będzie umiał lepiej pomóc dziecku z autyzmem?
Jeżeli wynik badania wskaże konkretną przyczynę zaburzeń, będzie można nareszcie
postawić diagnozę na co tak naprawdę cierpi dziecko. Poznanie przyczyny objawów daje przede wszystkim możliwość
uzyskania opieki lekarza odpowiedniej specjalizacji (np. w przypadku chorób metabolicznych dziecko pozostaje pod opieką kliniki chorób metabolicznych, dietetyka klinicznego).
Będzie wiadomo jakie parametry z krwi dziecko powinno mieć regularnie sprawdzane, a także jakie badania obrazowe powinny zostać wykonane (dotyczące różnych narządów, które mogą być zagrożone w przebiegu wykrytego schorzenia genetycznego). Specjalista będzie mógł wdrożyć ukierunkowane leczenie i postępowanie.
Będzie można lepiej przewidzieć dalszy rozwój dziecka i postęp lub zahamowanie choroby. Rodzice będą mogli poszukać specjalistycznego wsparcia Fundacji lub Stowarzyszeń, a także innych rodziców z dziećmi, które cierpią na to samo zaburzenie.
Czy lekarz prowadzący będzie umiał zinterpretować wynik badania?
Jeżeli dziecko jest pod opieką poradni genetycznej to specjalista genetyk będzie mógł zinterpretować wynik badania genetycznego. Specjalista z innej dziedziny nie musi posiadać takiej wiedzy.
Jednak na podstawie postawionej diagnozy będzie już dokładnie wiedzieć jakie działania wdrożyć (np. specjalista neurolog). Dlatego każdy wynik jest w pierwszej kolejności interpretowany telefonicznie przez specjalistę genetyka pediatrę.
Taka konsultacja może zostać przeprowadzona z rodzicem lub lekarzem prowadzącym (np. pediatrą, neurologiem).
Czy jeżeli w rodzinie nie było autyzmu to jest sens wykonywać badania genetyczne?
Nie zawsze jest tak, że rodzice, rodzeństwo czy dziadkowie osoby chorej muszą mieć
objawy autyzmu, aby stwierdzić że objawy dziecka mają podłoże genetyczne. W rodzinie mogli być do tej pory jedynie bezobjawowi nosiciele wadliwych genów. Co więcej, część mutacji odpowiadających za zaburzenia rozwoju intelektualnego to tzw. mutacje ‘de novo’, które nie są dziedziczne.
Nie można więc wykluczyć genetycznego podłoża autyzmu tylko na podstawie faktu, że do tej pory ta choroba nie objawiała się w rodzinie. Nie wyklucza to też ryzyka, ze wadliwe geny zostaną przekazane kolejnemu pokoleniu.
Czy jeżeli badanie genetyczne nic nie wykaże to znaczy, że moje dziecko nie ma autyzmu?
W Laboratorium testDNA dostępny jest szeroki zakres badań genetycznych na autyzm.
- WES COMPLEX
- WES PREMIUM
- WES STANDARD
- BADANIE MIKROMACIERZY
- BADANIE FRAX
Jakie są dostępne badania genetyczne na autyzm?
Rodzaj próbki do badania genetycznego na autyzm uzależniona jest od rodzaju badania.
WES COMPLEX: sucha kropla krwi
WES PREMIUM: sucha kropla krwi, wymaz z policzka, krew żylna
WES STANDARD: sucha kropla krwi, wymaz z policzka, krew żylna
BADANIE MIKROMACIERZY: krew żylna
BADANIE FRAX: krew żylna
Jakie są próbki do badania genetycznego na autyzm?
Rodzaj próbki do badania genetycznego na autyzm uzależniona jest od rodzaju badania.
WES COMPLEX: sucha kropla krwi
WES PREMIUM: sucha kropla krwi, wymaz z policzka, krew żylna
WES STANDARD: sucha kropla krwi, wymaz z policzka, krew żylna
BADANIE MIKROMACIERZY: krew żylna
BADANIE FRAX: krew żylna
Co w sytuacji jeżeli pobrana próbka nie będzie się nadawać do analizy?
W rzadkich przypadkach może być konieczne ponowne pobranie próbki do badania, np. na skutek uszkodzenia mechanicznego, niewystarczającej jakości materiału, zanieczyszczenia materiału, problemów technicznych itp. W takiej sytuacji organizujemy ponowne pobranie bez dodatkowych opłat.
Jak należy przygotować dziecko do pobrania krwi?
Do pobrania krwi nie trzeba być na czczo, natomiast wskazane jest, aby na kilka godzin przed pobraniem pacjent dużo pił i był nawodniony.
Pobranie krwi jest bezpieczne. Natomiast w niektórych przypadkach w miejscu pobrania krwi (wkłucia) może powstać krwiak, bardzo rzadko może dojść do uszkodzenia nerwów.
Możliwe, że w trakcie pobrania krwi konieczne będzie przytrzymanie dziecka. U dzieci, u których niemożliwe będzie pobranie krwi z żyły odłokciowej, możliwe jest wkłucie się w nietypowe miejsca (u dzieci jest to częsta główka). Może się również zdarzyć, że zajdzie potrzeba kilkukrotnego wkłucia. Jest to standardowa procedura w przypadku pobrań krwi u dzieci i nie należy się tym niepokoić.
Nasze pobrania organizujemy jedynie z personelem medycznym, który ma doświadczenie w pobieraniu krwi u dzieci i noworodków. Osoba pobierająca krew zawsze stara się to zrobić w sposób jak najbardziej komfortowy i przyjazny dla małego pacjenta. Ilość krwi do badania nie jest duża, dlatego najczęściej pobranie przebiega bardzo sprawnie i bezproblemowo.
Pielęgniarki, które współpracują z nami przestrzegają wszelkich zasad bezpieczeństwa i higieny, a zestaw do pobrania próbki jest sterylny i bezpieczny dla dziecka!
Ile kosztuje badanie genetyczne na autyzm
Cena badania genetycznego na autyzm uzależniona jest od tego na jakie badanie zdecyduje się pacjent:
WES COMPLEX – 5587 zł
WES PREMIUM – 6577 zł
WES STANDARD – 6270 zł
BADANIE MIKROMACIERZY – 2877 zł
BADANIE FRAX – 547zł
Zobacz też:
💙 Badania na odporność
💙 Badania genetyczne noworodka
💙Badania genetyczne padaczka
Źródła:
- http://www.medwiekurozwoj.pl/articles/2013-3-5.pdf
- Betancur C., 2011. Etiological heterogeneity in autism spectrum disorders: more than 100 genetic and genomic disorders and still counting. Brain Research; 1380: 42–77.
- http://www.medwiekurozwoj.pl/articles/2013-3-5.pdf
- Szczałuba K., 2017. Cechy autystyczne jako objaw wrodzonych wad metabolizmu, „Pediatria Po Dyplomie”; 5.
- Jamroz E., Pyrkosz A., 2017. Zaburzenia ze spektrum autyzmu. Aspekt genetyczno-metaboliczny, Spektrum autyzmu. Postępy w diagnozie i terapii, red. B. Galas-Zgorzalewicz, E. Majos, Poznań.
- Rohrback S., Siddoway B., Liu C.S., Chun J., 2018. Genomic mosaicism in the developing and adult brain. Developmental Neurobiology; 78 (11): 1026–1048