Artykuły
Badania
Koszyk
Napisz maila:
Kolonoskopia to badanie, które pozwala lekarzowi dokładnie obejrzeć wnętrze jelita. Dzięki temu możliwe jest nie tylko wczesne wykrycie raka jelita grubego ale także zapalenia błony śluzowej jelita, nadżerek, owrzodzeń, polipów oraz odkrycie miejsc krwawienia z przewodu pokarmowego. Z tego artykułu dowiesz się, czym dokładnie jest kolonoskopia, na czym polega to badanie, czy kolonoskopia boli oraz ile kosztuje kolonoskopia.
Czym jest kolonoskopia?
Spis treści
Kolonoskopia to jedno z podstawowych badań przesiewowych wykonywanych m.in. w celu wykrycia wczesnych objawów raka jelita grubego. Polega na wprowadzeniu przez odbyt giętkiej rurki wyposażonej w kamerę, która rejestruje obraz. W ten sposób lekarz może dokonać oceny śluzówki wyścielającej jelito grube oraz końcowego odcinka jelita cienkiego. W razie potrzeby lekarz ma możliwość wprowadzenia również dodatkowych narzędzi umożliwiających wycięcie polipów lub pobranie wycinków do badania histopatologicznego.
Kolonoskopia nie jest badaniem, które daje 100% pewności w wykrywaniu zmian nowotworowych, ale jej wykonanie znacząco zmniejsza szanse rozwoju tej choroby. Na jej skuteczności w wykrywaniu raka wpływa kilka czynników – m.in. wielkość zmiany (zmiany na wczesnym etapie są na tyle małe, że mogą być trudne do zauważenia) czy prawidłowo oczyszczenie jelita (niestety badania pokazuję, że koło 30% pacjentów jest niedokładnie oczyszczonych).1 Nie zawsze jest też możliwe wykonanie pełnego badania (czyli z dotarciem do kątnicy)2.
Wykryty nowotwór (rak jelita grubego) na wczesnym etapie rozwoju jest chorobą uleczalną. Dlatego wykrycie go w początkowych stopniach zaawansowania jest ważne. Zatem nie warto czekać, aż pojawią się niepokojące objawy, lecz badać się, diagnozować, korzystać z programów profilaktycznych, badań laboratoryjnych, dostępnych testów genetycznych, badań przesiewowych (endoskopowych), zwłaszcza osoby z czynnikami ryzyka wystąpienia nowotworu złośliwego.
dr n. med. Grzegorz Boryczka - gastroenterolog
Jak wygląda kolonoskopia
Badanie to odbywa się przez odbyt. Pacjent otrzymuje specjalne spodenki z otworem w okolicach odbytu, przez który będzie wprowadzona kamera i ewentualnie dodatkowe narzędzia – w razie potrzeby wycięcia polipów lub konieczności pobrania wycinków.
Czas wykonania kolonoskopii wynosi od 15 do 40 minut. Od czego to zależy? Przede wszystkim od przebiegu samego badania. Jeśli lekarz zauważy jakąś zmianę, która wymaga dokładniejszego obejrzenia, badanie wydłuża się. To samo ma miejsce w sytuacji, kiedy lekarz znajdzie kilka polipów, które należy usunąć.
Czy kolonoskopia boli?
Kolonoskopia jest badaniem, które wywołuje spory lęk. Niestety w większości wypadków wykonywana bez znieczulenia powoduje dyskomfort dla pacjenta. Ból odczuwany przy kolonoskopii uzależniony jest od pacjenta jego wrażliwości na ból oraz ułożenia jelit. Na szczęście istnieje możliwość wykonania badania kolonoskopii w znieczuleniu ogólnym. Wielu pacjentów korzysta z takiej opcji z obawy przed bolesnością badania. Istnieje też możliwość wykonania badania na raka jelita z próbki krwi lub kału. To alternatywy dla osób, które boją się kolonoskopii lub wykonały ją już raz i ze względu na złe doświadczenia nie chcą już jej nigdy powtarzać, a chcą wykonywać badania przesiewowe.
Jak się przygotować do kolonoskopii?
Kolonoskopia jest badaniem, które wymaga odpowiedniego przygotowania – jeśli jelito nie zostanie właściwie oczyszczone lekarz nie będzie mógł zobaczyć żadnych zmian. W tym celu na kilka dni przed badaniem warto wykluczyć z diety pokarmy, które zawierają pestki czy ziarna zbóż. Dzień przed kolonoskopią obowiązuje dieta lekkostrawna – należy wtedy też dużo pić (najlepiej wody) aby upłynnić zalegające treści. Wtedy też przygotowanie do kolonoskopii obejmuje przede wszystkim wypicie specjalnego leku oczyszczającego jelita, który należy zakupić wcześniej w aptece. Receptę może wystawić lekarz kierujący na badanie lub lekarz pierwszego kontaktu. Płyn ten ma spowodować intensywne przeczyszczenie i wydalenie resztek pokarmów. Dlatego też trzeba być blisko toalety. Dodatkowo pacjent, który ma być poddany kolonoskopii musi być na czczo przez 12 godzin, dodatkowo, jeżeli badanie jest w znieczuleniu, nie można nic pić 4 godziny przed wyznaczoną godziną zabiegu.
Zawsze należy się przygotowywać zgodnie z zaleceniami lekarza.
Więcej na temat przygotowania do kolonoskopii przeczytasz tutaj…
Powikłania po kolonoskopii
Po kolonoskopii pacjenci w zależności od wrażliwości i stopnia trudności badania mogą odczuwać przejściowy ból oraz wzdęcia i gazy (jako wynik wprowadzania powietrza w trakcie badania). Najczęściej ustępują samoistnie, jednak gdyby utrzymywały się dłużej, konieczna jest konsultacja lekarska.
W podpisywanych zgodach na zabieg wymienione są także inne rzadko możliwe powikłania, które czasami wymagają leczenia operacyjnego, jak np.:
- perforacja jelita,
- zapalenie otrzewnej,
- krwotok z przewodu pokarmowego lub krwotok do jamy otrzewnej ( np. po usunięciu polipów),
- omdlenie w trakcie zabiegu w mechanizmie odruchowym, inne powikłania ze strony układu sercowo-naczyniowego oraz oddechowego.
Zwraca się uwagę na możliwość zakażenia wirusami zapalenia wątroby lub innymi drobnoustrojami, mimo iżzabiegi wykonywane są sprzętem jednorazowego użytku lub sprzętem poddawanym każdorazowo dezynfekcji i/lub sterylizacji.
Te powikłania, choć zdarzają się rzadko, mogę wymagać operacji.3
Kolonoskopia cena
Kolonoskopia jest badaniem refundowanym przez NFZ. Z bezpłatnej kolonoskopii mogą skorzystać pacjenci w wieku 50-65 lat oraz osoby od 40. roku życia z grup szczególnego ryzyka. To znaczy Ci, których krewni zachorowali na raka jelita grubego. Wiele osób zastanawia się, czy w ramach refundacji można skorzystać również ze znieczulenia? Jeśli u pacjenta nie występują przeciwwskazania, a wybrana placówka ma taką możliwość pacjent może skorzystać także z bezpłatnego znieczulenia.
Kolonoskopię mogą wykonać także pacjenci spoza wspomnianej wcześniej grupy. Wówczas za takie badanie trzeba zapłacić od ok. 450 zł do 1200 zł w zależności od placówki oraz od tego, czy decydujemy się na znieczulenie ogólne. Cena badania może wzrosnąć (nawet znacząco) w zależności od ilości dodatkowych procedur – dodatkowo płatne jest np. znieczulenie i usuwanie zmian.
Chociaż kolonoskopia jest także dostępna w ramach opieki zdrowotnej, często wiąże się z dodatkowymi kosztami – utratą czasu w pracy, kosztami dojazdu, a także dyskomfortem i stresem związanym z przygotowaniem do badania i samym badaniem.
Gdzie wykonać kolonoskopię?
Wybór właściwego miejsca, w którym warto wykonać badanie jest kluczowy, aby zapewnić sobie profesjonalne leczenie. Na skuteczność badania wpływa m.in. doświadczenie i zaangażowanie lekarza wykonującego kolonoskopię, ale też sprzęt, który umożliwia dokładne obejrzenie wnętrza jelita.
Wybierając placówkę, warto też zwrócić uwagę na dostępność terminów. Przykładowo: średni czas oczekiwania, jeżeli chcemy skorzystać z bezpłatnej kolonoskopii (w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia) dla województwa śląskiego to 247 dni.4
Chcąc wykonać kolonoskopię prywatnie albo na NFZ warto zapytać o dostępność znieczulenia i ewentualne opłaty związane z badaniem (dodatkowe procedury jak np. znieczulenie czy wycięcie zmiany mogą być dodatkowo wyceniane, co może wpłynąć całościowo na koszt badania).
Po zastosowaniu znieczulenia, nie można prowadzić samochodu, więc wybierając miejsce, w którym chcemy wykonać badanie warto zwrócić uwagę również na jej lokalizację lub należy zadbać o towarzystwo osoby, która odwiezie nas do domu.
Alternatywa dla kolonoskopii?
Okazuje się, że wielu pacjentów unika kolonoskopii, obawiając się bólu, dyskomfortu i inwazyjności tego badania. Niestety, to często prowadzi do zbyt późnego wykrycia raka jelita grubego, kiedy leczenie jest trudniejsze i mniej skuteczne. Dlatego w testDNA wprowadzamy nowoczesny test genetyczny z krwi, który pozwala na wykrycie raka jelita grubego z wysoką skutecznością, porównywalną do kolonoskopii, ale bez zbędnej konieczności przechodzenia przez te nieprzyjemne procedury. Nasi pacjenci zyskują dzięki temu łatwiejszy dostęp do diagnostyki, większy komfort i spokój, wiedząc, że dbają o swoje zdrowie bez zbędnego stresu.
Wynik pozytywny badania (tzn. taki, gdzie przynajmniej jeden z badanych parametrów jest dodatni) może być zaleceniem do wykonania kolonoskopii, m.in. w celu pobrania wycinków do dalszych badań.
Źródła:
1 Hassan C., et.al, Przygotowanie jelita do kolonoskopii: Zalecenia Europejskiego Towarzystwa Endoskopii Przewodu Pokarmowego, Gastroenterologia kliniczna. Postępy i Standardy, VIA MEDICA, red. prof. dr. hab. n. med. Jarosławy Ryguła, https://journals.viamedica.pl/gastroenterologia_kliniczna/article/download/35401/25712,
2 Zob.: Regula J. M.D., et.al., Colonoscopy in Colorectal-Cancer Screening for Detection of Advanced Neoplasia, The New England Journal of MEdicine, 355:1863-1872, DOI: 10.1056/NEJMoa054967, https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa054967
3 Informacja za: “Informacja dla pacjenta. Formularz zgody na kolonoskopię”, Gov.pl, https://www.gov.pl/attachment/26b41341-e7f7-4d9e-9fe5-213ed0d7802f (dostęp:21.09.2023)
4 Opracowane własne na podstawie Informatora o Terminach Leczenia NFZ, https://terminyleczenia.nfz.gov.pl/, dane na: 14.09.2023. (Dostęp 14.09.2023)
5 Dollinger MM et al., Early Detection of Colorectal Cancer: a Multi-Center Pre-Clinical Case Cohort Study for Validation of a Combined DNA Stool Test, (2018), ClinLab 64(10), 1719-1730.
