Przypuszczasz że występuje u Ciebie celiakia i zastanawiasz się, jaki test w związku z tym wykonać? Przede wszystkim dobrze mieć świadomość, że jednoznaczną diagnozę (potwierdzenie choroby) można postawić na podstawie pozytywnych rezultatów minimum dwóch różnych badań. Z kolei wykluczenie celiakii jest możliwe na podstawie zaledwie jednego testu genetycznego – gdy wykonasz go na samym początku i celiakia zostanie wykluczona, dalsza diagnostyka nie jest potrzebna. Dowiedz się więcej.
Test na nietolerancję glutenu – co to jest celiakia?
Zanim wykona się test na nietolerancje glutenu, to warto dowiedzieć się więcej o samej chorobie. Celiakia, inaczej choroba trzewna, jest powszechnie występującą nietolerancją glutenu o podłożu genetycznym oraz autoimmunologicznym. Z tego względu typowa dla tej choroby jest odpowiedź układu immunologicznego na spożycie glutenu, czyli grupy białek występujących w często spożywanych i popularnych zbożach – pszenicy, jęczmieniu i życie.
Jak celiakia przyczynia się do problemów zdrowotnych? U chorego na celiakię po spożyciu glutenu dochodzi do wytworzenia się stanu zapalnego w błonie śluzowej jelita cienkiego m.in. poprzez wytworzenie przez organizm przeciwciał skierowanych przeciwko własnych tkankom. W jelicie stopniowo zanika naturalne pofałdowanie błony śluzowej jelita, co doprowadza do spłaszczania się kosmków jelitowych. W konsekwencji dochodzi do zmniejszenia powierzchni jelita zdolnego do wchłaniania substancji odżywczych, a to skutkuje dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego oraz postępujących niedoborów żywieniowych.
WAŻNE! Celiakia może rozwinąć się w różnym wieku – najczęściej diagnozowana jest pomiędzy trzydziestym, a pięćdziesiątym rokiem życia. Drugą najpopularniejszą grupą ryzyka są dzieci i niemowlęta. Najczęściej choroba wyzwalana jest przez czynnik zewnętrzny jak np. silny stres, infekcje, ciąża czy poważne operacje.
Testy na gluten – dlaczego badania DNA?
Trwała nietolerancja glutenu jest chorobą o podłożu genetycznym – tylko osoby z przynajmniej jednym genem odpowiadającym za celiakię (HLA: DQ2,2, DQ2,5, DQ8) mogą więc zachorować. Co to oznacza dla Ciebie? Jeśli nie masz predyspozycji genetycznych do zachorowania, nie zachorujesz na celiakię ani teraz, ani w przyszłości. Z tego względu najlepsze testy na gluten (potocznie nazywa się tak badania na celiakię), to te genetyczne. Badania krwi czy biopsja jelita nie pozwalają na wykluczenie choroby.
Testy na gluten – jak wygląda badanie genetyczne?
Bada się wymazy z wewnętrznej strony policzka zawierające komórki nabłonka, z których możliwe jest wyizolowanie DNA do dalszej analizy. Ich pobranie jest łatwe, bezbolesne i nie wymaga specjalistycznej wiedzy – z powodzeniem można samemu pobrać próbki w domu. Używa się w tym celu wymazówki dostępne w specjalnym zestawie. Wymazówką pociera się kilkanaście razy wewnętrzną stronę policzka i tak pobrany materiał odsyła do laboratorium pocztą.
Badanie genetyczne jest wskazane:
- u Pacjentów posiadających objawy ze strony układu pokarmowego typowe dla celiakii,
- u krewnych chorych na celiakię, w tym u dzieci osób z celiakią,
- u cierpiących na inne choroby powiązane z celiakią, np. choroba Dühringa, cukrzyca typu I, zespół Downa, niepłodność,
- u osób będących na diecie bezglutenowej, u których wyniki badań serologicznych oraz biopsji mogą być fałszywie negatywne,
- przy niejasnych lub sprzecznych wynikach badań serologicznych i histopatologicznych.
Test na nietolerancje glutenu – badania przeciwciał
Gdy genetyczny test na nietolerancję glutenu wskaże, że masz przynajmniej jeden z genów odpowiadających za celiakię, wykonuje się badania krwi (przeciwciał). Dzięki temu sprawdzane jest, czy choroba jest w danym momencie aktywna. Nietolerancja glutenu test z krwi – badane przeciwciała:
- całkowity poziom IgA,
- przeciwciała anty-tTG w klasie IgA,
- przeciwciała EMA w klasie IgA,
- przeciwciała anty-DGP w klasie IgA (u dzieci poniżej drugiego roku życia).
Gdy rezultat wykaże niedobór całkowitego IgA, przeciwciała powtarza się w klasie IgG.
Jeśli wynik badania DNA będzie pozytywny (masz predyspozycje genetyczne), a jednocześnie przeciwciała będą mocno podwyższone – gastroenterolog prawdopodobnie potwierdzi u Ciebie celiakię i zaleci całkowitą rezygnację z glutenu.
A jeśli serologiczny test na nietolerancję glutenu wskaże, że wszystko jest w normie? Aktualnie celiakia jest uśpiona. Warto jednak co jakiś czas, regularnie (co 2-3 lata, optymalnie raz w roku) badań przeciwciała. Dzięki temu możliwa będzie ewentualna szybsza reakcja, jeśli okaże się, że doszło do aktywacji celiakii.
Test na gluten – biopsja jelita
Gdy rezultat badania w kierunku przeciwciał nie jest jednoznaczny, może zostać zlecona Ci biopsja jelitowa. Jest ona wykorzystywana głównie do określenia stopnia zaawansowania schorzenia i oceny, w jakim stanie są jelita (u pacjentów z trwałą nietolerancją glutenu pod wpływem tego składnika dochodzi do zniszczenia kosmków jelitowych, które biorą udział w przyswajaniu substancji odżywczych).
Można spotkać się z informacją, że biopsja jelitowa umożliwia potwierdzenie lub wykluczenie celiakii. Takie myślenie to błąd, ponieważ w tym przypadku za każdym razem konieczne jest dodatkowe badanie (genetyczne lub z krwi). Istnieją ponadto inne niż celiakia przyczyny zaniku kosmków jelitowych.
Uwaga! Celiakia nie jest tym samym, co alergia czy nadwrażliwość na gluten. Nie można jej więc wykryć w testach na alergie czy nietolerancje pokarmowe IgE i IgG.
Dlaczego test na nietolerancję glutenu w naszym laboratorium da Ci pewność?
- Jedyny pewny sposób, dzięki któremu można wykluczyć celiakię.
- Test można wykonać nawet w trakcie diety bezglutenowej.
- Badanie jest bezbolesne i proste do wykonania.
- W części sytuacji pozwala uniknąć biopsji jelita.
- Daje ważną informację dla rodziny, ponieważ celiakia może być dziedziczona.
- Pacjent otrzymuje bezpłatne zalecenia dietetyczne oraz lekarskie.
- Pozwala uniknąć poważnych konsekwencji, takich jak m.in. niepłodność czy nowotwory.
- Pewna diagnoza na całe życie, wynik ujemny to pewność, że celiakia Ci wcale nie grozi.
- Test jest całkowicie bezpieczny nawet dla małych dzieci.
Przeczytaj więcej na temat pewności wyników badania na celiakię..
Celiakia, testy na gluten i nie tylko – dowiedz się więcej: