Zespół łamliwego chromosomu X (FRAX)

frax

Zespół łamliwego chromosomu X (inaczej FRAX lub łamliwy chromosom X) to zaburzenie spowodowane mutacją pojedynczego genu – FMR1. W wyniku tej nieprawidłowości genetycznej zaburzona zostaje synteza białka niezbędnego do prawidłowego rozwoju układu nerwowego i mózgu – FMRP. Jakie są objawy zespołu FRAX? Na czym polega diagnostyka i leczenie? Podpowiadamy!

Zespół łamliwego chromosomu X (FRAX) – autyzm

Zespół łamliwego chromosomu X, inaczej FRAX (z języka angielskiego: Fragile X Syndrome) stanowi jedną z częstych przyczyn autyzmu u dzieci [1]. Mutacja w genie FMR1, która przyczynia się do wywołania tego zaburzenia, powoduje, że zakłócona zostaje produkcja ważnego białka – FMRP (z języka angielskiego – Fragile X Mental Retardation Protein). Peptyd ten jest regulatorem biosyntezy białek w organizmie, w tym także tych, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju mózgu. Brak białka FMRP w organizmie skutkuje upośledzeniem funkcji poznawczych i prowadzi do wystąpienia objawów ze spektrum autyzmu. Szacuje się, że nawet 35% dzieci z zespołem FRAX jest klasyfikowanych do diagnozy autyzmu!

Łamliwy chromosom X – dziedziczenie

Łamliwy chromosom X jest dziedziczny, zaburzenie jest wywołane mutacją dynamiczną. Co to oznacza? Mutacje dynamiczne to zmiany w genach, które narastają z każdym kolejnym pokoleniem. Oznacza to, że w kolejnych pokoleniach objawy choroby pojawiają się w coraz młodszym wieku. Z tego też powodu, mimo przeprowadzenia obszernego wywiadu rodzinnego, lekarz nie zawsze ma wiedzę na temat tego, czy w rodzinie chorego występowały podobne problemy.

W rodzinie, w której pojawił się łamliwy chromosom X, na przełomie kilku generacji może dojść do wystąpienia innych pokrewnych zespołów chorób genetycznych, takich jak FXS, FXPOI czy FXTAS [2]. U matki oraz babci dziecka z zespołem łamliwego chromosomu X charakterystycznym objawem jest tzw. wczesne klimakterium, czyli przedwczesne wygasanie funkcji jajników. Natomiast u dziadków dziecka chorego na łamliwy chromosom X, w wieku około 50-60 roku życia może się pojawić zespół FXTAS (zespół drżenia i ataksji związany z łamliwym chromosomem X).

Objawy FXTAS są niespecyficzne i trudne do wykrycia, należą do nich: drżenie kończyn, niestabilność chodu z upadkami, sztywność kończyn, zaburzenia funkcjonowania pęcherza, objawy parkinsonizmu, zaburzenia neuropsychiczne, zaburzenia erekcji, utrata słuchu, impotencja, spowolnienie ruchowe itp. Z tego też powodu wykrycie zespołu FRAX na podstawie wywiadu rodzinnego nie jest łatwe.

Zespół łamliwego chromosomu X (FRAX) – wczesne objawy

Łamliwy chromosom X (FRAX) jest bardzo trudny do wykrycia w wieku niemowlęcym. Objawy łamliwego chromosomu X wpisują się w zakres objawów autyzmu i są to:

  • dziwne zachowania, np. ataki złości, nadpobudliwość ruchowa,
  • niechęć do nawiązywania kontaktu wzrokowego,
  • nieprawidłowe napięcie mięśniowe,
  • opóźnienie psychoruchowe,
  • refluks żołądkowo-przełykowy,
  • regres mowy,
  • słaba socjalizacja,
  • stereotypie ruchowe,
  • trudności w skupieniu uwagi,
  • zbyt niska jak na wiek waga.

Objawy łamliwego chromosomu X nasilają się z wiekiem.

Łamliwy chromosom X – objawy u chłopców

Zespół łamliwego chromosomu X (FRAX) należy do chorób genetycznych sprzężonych z płcią – ponieważ u osobników płci męskiej występuje tylko jeden chromosom X, objawy zespołu łamliwego chromosomu X u chłopców są bardziej nasilone niż u dziewczynek.

Łamliwy chromosom X u dziewczynki może się objawiać poprzez łagodne opóźnienie rozwoju. Charakterystyczne dla zespołu FRAX są także nieznacznie powiększone małżowiny uszne i wydłużona twarz oraz zaburzenia zachowania o charakterze depresyjnym.

Z kolei objawy zespołu FRAX u chłopców to:

  • ataki padaczki,
  • gładka, aksamitna skóra (tzw. velvet skin),
  • niepełnosprawność intelektualna (przejawiająca się np. poprzez objawy ze spektrum autyzmu i/lub trudności w nauce),
  • nieprawidłowe napięcie mięśniowe,
  • odstające małżowiny uszne, wydłużona twarz,
  • płaskostopie,
  • powiększenie jąder,
  • skrzywienie kręgosłupa,
  • stereotypowa lub powtarzalna mowa,
  • zaburzenia w zachowaniu – ADHD, autoagresja, depresja.

Dla dorosłych mężczyzn z łamliwym chromosomem X charakterystyczny objaw to powiększenie jąder oraz niskie IQ.

Zespół łamliwego chromosomu X (FRAX) – diagnostyka

Ponieważ zespół FRAX to choroba genetyczna, diagnostyka tego zaburzenia opiera się o badania genetyczne dziecka. Próbkę do testu DNA, który jest w stanie wykryć mutacje prowadzące do powstania zespołu FRAX stanowi krew obwodowa, pobrana z żyły odłokciowej pacjenta.

Badania genetyczne w kierunku łamliwego chromosomu X są zalecane dla osób, u których wystąpiły niepokojące objawy, takie jak niepełnosprawność intelektualna czy nadmierna ruchliwość. Wykonuje się je także u dzieci z objawami ze spektrum autyzmu.

Jakie badania genetyczne wykonać, by wykryć zespół łamliwego chromosomu X (FRAX)?

Zespół łamliwego chromosomu X (FRAX) – badania

W Laboratorium testDNA mogą Państwo wykonać specjalne testy genetyczne, których celem jest wykrycie mutacji w genie FMR1. Badanie FRAX można wykonać zarówno u chłopców, jak i u dziewczynek.

Objawy autyzmu – jakie badania warto jeszcze wykonać?

Poza badaniem FRAX, w Laboratorium testDNA mogą Państwo wykonać także inne genetyczne badania na autyzm, mające na celu odkrycie przyczyn opóźnionego rozwoju intelektualnego:.

Każde z poniższych badań zawiera:

📲 konsultację wyniku z lekarzem genetykiem pediatrą – dr Magdaleną Anną Janeczko

🏠  organizację pobrania próbki do badania w domu pacjenta lub w pobliskim punkcie pobrań (bezpłatnie!)


Panel NGS ‘AUTYZM PODSTAWOWY’ –  224 geny mogące powodować zaburzenia rozwoju intelektualnego

Zespół łamliwego chromosomu X


Badanie mikromacierzy – mikrodelecje i mikroduplikacje ze szczególnym uwzględnieniem 227 genów związanych z objawami autyzmu

Zespół łamliwego chromosomu X


⭐⭐⭐⭐⭐ BADANIE WES

To najszersze z możliwych do wykonania pakietów badań genetycznych,w kierunku określenia przyczyny autyzmu jakie są dostępne na rynku!

Oferujemy trzy rodzaje badań WES:

Badanie WES STANDARD, BADANIE WES PREMIUM oraz badanie WES COMPLEX. Jaka jest różnica między tymi badaniami?

👉 Standardowe badanie WES analizuje najlepiej poznaną część DNA pacjenta, czyli eksony. Poszukuje w nich niebezpiecznych zmian, które będzie można uznać za przyczynę objawów. Badanie WES jest bardzo precyzyjne – każdy gen jest sprawdzany kilkadziesiąt razy, aby mieć pewność co do jego budowy. Dzięki temu wynik jest wartościowy dla lekarza genetyka, który na jego podstawie może podstawić diagnozę danej choroby i zadecydować o dalszym leczeniu.

👉Badania WES PREMIUM oraz WES COMPLEX to badanie WES o rozszerzonym zakresie. Oprócz zmian w eksonach sprawdza dodatkowo zmiany w intronach.

Analiza dotyczy tylko tych zmian w intronach, których działanie jest dobrze poznane, opisane i mogą mieć znaczenie dla diagnozy pacjenta. Pomija się natomiast części intronów, których działania nauka na razie nie potrafi zinterpretować – takie informacje wprowadziłyby jedynie zamieszanie i utrudniły postawienie rozpoznania.

👉Badanie WES COMPLEX to innowacja na rynku badań diagnostycznych. Jest to pierwsze dostępne w Polsce badanie o podejściu tzw. multiomicznym.  W trakcie jednej analizy, z jednej pobranej próbki wykonywane jest zarówno bardzo szerokie badanie WES oraz kariotyp molekularny (mikromacierze), a w przypadku wykrycia nieprawidłowości w genach, które mogą odpowiadać za chorobę metaboliczną przeprowadzane jest również badanie biochemiczne.  To badanie z kolei umożliwia określenie, czy choroba metaboliczna „jest aktywna” i jak bardzo jest zaawansowana. Widzimy to po poziomie metabolitów we krwi pacjenta.

👉 Bardzo ważnym aspektem podczas wyboru badania WES są certyfikaty, które posiada laboratorium wykonujące analizy. Dlaczego certyfikaty są tak istotne? Ponieważ świadczą o tym, że laboratorium stosuje procedury i wyśrubowane standardy, które zapewniają wiarygodność wyników. Dla pacjenta oznacza to po prostu pewność diagnozy i to, że nic nie zostało przeoczone.

Badania genetyczne, które Państwu proponujemy, wykonywane są przez najlepszych specjalistów w renomowanych ośrodkach. Ich jakość potwierdzają liczne certyfikaty. Każdy wynik badania DNA jest omawiany przez lekarza genetyka (podczas telefonicznej bezpłatnej konsultacji).


Zadzwoń i porozmawiaj ze specjalistą – to nie zobowiązuje Cię do zakupu badania WES.

kontakt testdna


Zespół łamliwego chromosomu X


grupa badanie wes

Zobacz też:

💙Badania genetyczne padaczka

💙 Badania na odporność

💙Badania genetyczne noworodka


 

Źródła:

  1. Lisik M. Z., 2014. Molekularne podłoże zaburzeń ze spektrum autyzmu. Psychiatria Polska; 48(4): 689–700.
  2. Hagerman P. J., Hagerman R. J., 2004. The fragile-X premutation: A maturing perspective. American Journal of Human Genetics; 74: 805–816. 
Wszystkie artykuły
Back to Top
Zadzwoń