Nadwrażliwość na leki – sprawdź czy jesteś w grupie ryzyka

1 na 20 osób ma gen, który może powodować objawy niepożądane po zażyciu niektórych leków, nawet tych bez recepty!

Jaki jest związek genu i nietolerancji leków?

Przetwarzanie leków odbywa się głównie w wątrobie, a jednym z enzymów odpowiedzialnych za ten proces jest enzym UGT (kodowany przez gen UGT1A1). Enzym ten ma za zadanie ‘uwolnić’ z leku substancję czynną, aby lek mógł zacząć z odpowiednią mocą działać. Jeżeli proces ten jest zaburzony, stężenie leku we krwi może być zbyt duże lub zbyt małe. W efekcie leki mogą nie działań lub mogą się pojawić działania niepożądane, czyli nadwrażliwość, a sam lek zamiast leczyć może okazać się toksyczny.

1 na 20 osób ma zmianę w genie UGT1A1, odpowiedzialną za nieprawidłowe przetwarzanie kilku grup leków (osoby te cierpią na zespół Gilberta). U osób tych może dojść do działań niepożądanych po zażyciu konkretnych substancji. Mogą wystąpić biegunki, wymioty, bóle brzucha, zawroty i bóle głowy, skórne reakcje alergiczne, bóle mięśni i stawów i inne. W niektórych przypadkach, działania niepożądane mogą doprowadzić do stanu zagrażającemu życiu.


Poznaj badanie sprawdzające indywidualną reakcję na około 550 leków

>> Badanie WES PREMIUM – z raportem farmakogenetycznym <<


Jakie leki są niebezpieczne dla osób z mutacją w genie UGT1A1?

Jest kilka grup leków, które podlegają przemianom dzięki enzymowi UGT. W zależności od wieku, płci, trybu życia i stanu zdrowia, sposobu podania, toksyczność leków u osoby z nieprawidłowym genem UGT1A1 może przybierać różne natężenie. [1].

Przed przyjęciem poniższych leków, warto sprawdzić czy nie jest się narażonym na działania niepożądane. Zbadanie genotypu UGT1A1 należy wykonać również kiedy działania niepożądane już się obserwuje – lekarz powinien w takiej sytuacji dobrać odpowiednią dawkę leku, lub zastąpić go bezpiecznym odpowiednikiem.

 

1.Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne:

  • ibuprofen – lek sprzedawany bez recepty
  • paracetamol – lek sprzedawany bez recepty
  • ketoprofen
  • buprenorfina – bardzo silny lek przeciwbólowy

2. Leki stosowane przez anestezjologów podczas zabiegów operacyjnych oraz w celu uśmierzania bólu [2]:

  • morfina
  • paracetamol
  • buprenorfina

U osób z zespołem Gilberta, lekarz anestezjolog dobiera bezpieczne dawki i rodzaje leków, aby uniknąć komplikacji podczas operacji.

3. Leki stosowane w leczeniu wysokiego poziomu cholesterolu i miażdżycy:

  • symwastatyna
  • atorwastatyna
  • gemfibrozyl

4. Leki przeciwwirusowe,  stosowane w leczeniu zakażenia wirusem HIV

  • atazanawir
  • indinawir

Podanie powyższych leków u osoby z mutacją w genie UGT1A1 może prowadzić do ciężkiej hiperbilirubinemii. Zaleca się wykonanie badania genetycznego i na jego podstawie dostosowanie bezpiecznej dawki leku. [3]

5. Leczenie przeciwnowotworowe

  • irynotekan (leczenie nowotworu jelita grubego, płuc, żołądka) – jest to najgroźniejszy lek dla osób z mutacją w genie UGT1A1. Jego pierwsza dawka u takiego pacjenta powinna być bardzo ostrożnie wprowadzona. Jeżeli zostanie ona niepoprawnie dobrana, może wystąpić zagrażająca życiu biegunka, a także neutropenia (obniżenie zawartości białych krwinek we krwi, skutkujące brakiem odporności). Przed pierwszym podaniem tego leku wymagane jest zrobienie badania na genotyp UGT1A1 [4].
  • belinostat (leczenie nowotworów hematologicznych)

Nadwrażliwość na leki to jedno, ale co jeszcze może odczuwać osoba z mutacją w genie UGT1A1?

Osoby te mogą cierpieć na zespół Gilberta, czyli wzrost bilirubiny we krwi. Enzym UGT jest również odpowiedzialny za przemianę bilirubiny, a co za tym idzie efektywne jej wydalanie z organizmu. Wzrost poziomu bilirubiny może oznaczać szereg objawów: zażółcenie skóry i oczu, nudności, bóle brzucha, częste infekcje. Osoby te powinny prowadzić odpowiedni tryb życia, unikając czynników podwyższających poziom bilirubiny.

UWAGA! Nigdy nie zmieniaj dawkowania leków, ani nie rezygnuj z terapii na własną rękę! Decyzję o zmianie leku lub sposobu dawkowania podejmuje lekarz prowadzący!

Zobacz też:

Źródła:

[1] P. Radu,J. Atsmon,Gilbert’s syndrome–clinical and pharmacological implications, Isr Med Assoc J. 2001 Aug 3

[2] A. Rasool, S. Sabir, M. Ashlaq, U. Farooq, M.Z. Khan, F.Y. Khan, Gilbert’s syndrome – a concealed adversity for physicians and surgeons, “Journal of Ayub Medical College, Abbottabad” 2015, 27(3), 707–10.

[3] S. Marques O. Ikediobi,  The clinical application of UGT1A1 pharmacogenetic testing: Gene-environment interactionsHuman Genomics 2010 4:238

[4]A. Mróz, Z. Mazerska, Glukuronidacja leków przeciwnowotworowych – detoksyfikacja, mechanizm oporności czy sposób na formę proleku?, Postępy Higieny i  Medycyny Doświadczalnej (online), 2015; 69: 1462-1477

Wszystkie artykuły
Back to Top
Zadzwoń